Het White Building had een bepaalde aantrekking kracht en liet de littekens zien hoe Cambodja uit de as van de Khmer Rouge was herrezen.
Het eerste moderne apartment complex ooit in Phnom Penh gebouw uit 1963 is een soort bewaarde tijdscapsule geworden. en het ‘White Building’ gebouw was een van de zichtbare littekens.
Dit artikel is een update voor een eerder artikel uit Maart 2017. Inmiddels is het gebouw afgebroken. De beloofde sociale woningbouw is nooit gerealiseerd.
De grond is snel doorverkocht aan buitenlandse investeerders die in Phnom penh het Naga World Casino en Resort beheren. Op de vrijgemaakte grond herrijst opnieuw een Casino #3.
Dat is natuurlijk iets waarop de gewone Cambodjaan niet op zit te wachten en het hele verhaal van herbouw voor woningen was een sluwe manier om de publieke opinie te bespelen en de grond goedkoper aan te trekken.
Het inmiddels in Cambodja beroemde en veel gefotografeerde maar ook in in films als decor figurerende ruïne achtige gebouw heeft inmiddels veel gezien en meegemaakt. Recente documentaire White Building’: first trailer for Cambodia’s 2022 Oscar entry.
Van de koloniale onafhankelijkheid, de Khmer Rouge genocide, en de jaren onder Vietnamese bewind tot aan het herstel na de oorlog, en nu onder druk van de buitenlandse investeringen (China) onroerend goed ‘boom’ is het ‘White building inmiddels bezweken.
Diepe groeven en scheuren verhullen in hoekige vormen en duisternis een vervlogen tijdsbeeld dat veel mensen die het gebouw bezoeken bijzonder raakt en fascineert.
Fotograaf Michael Klinkhamer fotografeerde langdurig ‘The White building’ in Phnom Penh met zijn maakte een reportage waarbij hij stilstaat bij enkele historische feiten en objectieve overpeinzingen.
Het land Cambodja is wereldberoemd door twee dingen, Angkor Wat, het eeuwenoude tempel complex verborgen in de jungle en de burgeroorlog- zelf-genocide tijdens de Pol Pot- Khmer Rouge periode tussen 1975 en 1979.
Miljoenen toeristen bezoeken dan ook Cambodja jaarlijks om zowel de Angkor Wat tempels te bewonderen, een groots bouwwerk van 900 jaar geleden, maar ook in Phnom Penh een glimp te zien en een idee te krijgen van de “killing fields’.
De brute geschiedenis van de Khmer Rouge, en het onvoorstelbare geweld en menselijk lijden onder Pol Pot.
De film ‘First they killed my father’ van Angelina Jolie ging eind Februari 2017 in premiere in Cambodja en wordt gezien als een uniek poging om de lastige dialoog onder de Cambodjanen te versterken en om in ieder geval in gesprek te gaan over wat er toen allemaal onder het Khmer Rouge regime heeft afgespeeld.
Het ‘White building in Phnom Penh is ook een onderdeel van die geschiedenis.
Temidden van dit alles staat in Phnom Penh een ongeveer 400m lang en 4 verdiepingen hoog appartementencomplex, dat nu inmiddels is ingebouwd tussen de nieuwste woontorens en luxe hotels, dat in de drukte van de stampende vooruitgang in de hoofdstad van Cambodja nog steeds een opmerkelijke rol speelt.
Op zich is de vergelijking tussen het 900 jaar oude Angkor Wat en het 54 jaar oude “White building” niet zo gek wanneer je naar de staat van het gebouw kijkt.
Het ‘White building is in dat opzicht nu een bewoonde ruïne, aan de buitenkant een gehavend geraamte waarbij je de scheuren en open stroomkabels en waterleiding pijpen ziet lopen en waartussen de gaten in het beton planten en mangobomen voorzichtig doorheen proberen te groeien.
Eens was het gebouw een hagelwit model prestige project met 480 moderne appartementen, gebouwd om de sterk groeiende bevolking en ambtenaren van Phnom Penh adequaat te kunnen huisvesten.
Veel van de oorspronkelijke bewoners werkte in die tijd voor de municipality ofwel de gemeente, en waren goed opgeleid. Het gebouw was toen ondermeer onderdeel voor een groot ‘urban planning’ programma dat was opgezet door de voormalige koning Norodom Sihanouk, die na de onafhankelijkheid van Frankrijk in 1953 Cambodja ambitieus wilde transformeren van een kolonie naar een eigen onafhankelijke en trotse moderne Khmer identiteit.
Na de oplevering in 1963 veranderde het politieke klimaat en de situatie in Cambodja. De oorlog in Vietnam begon en de later vele illegale bombardementen van de US in Cambodja, om de Vietcong uit te schakelen maakte dat de bevolking massaal voor hun veiligheid naar de stad moesten vluchten.
Na de omverwerping van de koning door buitenlandse inmenging (CIA) en daarna de uiteindelijk invasie van de genadeloze Khmer Rouge soldaten in Phnom Penh in 1975.
De daaruit voortvloeiende gedwongen evacuatie van de totale stadsbevolking veranderde Phnom Penh voor vier jaar in een totaal verlaten ”ghost town.”
Overlevenden van de Khmer Rouge terreur en genocide kwamen langzaam terug naar Phnom Penh rond 1979-1980 en samen met anderen door de oorlog getraumatiseerde slachtoffers probeerden zij de draad weer op te pakken, maar nu onder een tien jaar durend Vietnamees gecontroleerd bewind.
Nog meer honger en ellende volgde in een toch al volledig verwoeste samenleving met ongeveer 2 miljoen slachtoffers.
Die onbeschrijfelijke doem sfeer van die desolate nachtmerrie hangt nu nog steeds over het gebouw.
Een droom die een absolute levende nachtmerrie werd en nu zwaar gehavend, toch een thuis is voor de armsten in Phnom Penh was geworden uit noodzaak.
Terwijl jonge kinderen nu weer lachen en spelen zitten de oudere generaties te samen en praten zachtjes, lachen minzaam maar hun collectieve geschiedenis is vaak onuitgesproken.
Het is tot op heden voor velen een trauma en de cultuur maakt het moeilijk om over verlies en het verleden te pratenIedere familie heeft zijn eigen drama meegemaakt, familieleden verloren en het is deze geschiedenis die dat subtiel reflecteert in dit strenge gebouw.
De nu ongeveer 2500 inwoners van de White building, leven van lagere inkomens, sommige zijn oud en hele gezinnen leven gezamenlijk in de kleine appartementen. Aan de buitenkant van het gebouw is het een chaos. Binnen in de duistere trappen portalen en lange holle gangen is het spookachtig donker.
De individuele appartementen zijn daarentegen schoon en best gezellig, met veel kinderen die met elkaar spelen in de trappenhuizen terwijl oma’s en groepjes vrouwen in de portalen iets van koelte vinden en borduren, haren vlooien of gewoon liggen te slapen in hangmatten.
Terwijl tegelijkertijd rondom de ‘white building’ de onroerend goed investeerders uit China, Japan en Korea hun dure skyscrapers aan het afbouwen zijn en de luxe auto’s, Porches, Lexussen, en Audi’s voor het gebouw af en aan rijden.
Beloven de economische ontwikkelingen in dit land economisch gouden bergen. Het gedoemde ‘White building staat dan nog als een gerafeld monument van vervlogen jaren nauwelijks overeind.
Ooit was de architectuur van de ‘White building’ geïnspireerd op het modernisme van de Franse architect Le Corbusier.
“Open plan living” en rekening houdend met licht en lucht en de behoeft aan gemeenschappelijk tuinen en publieke ruimten in een tropische klimaat.
Er is zeker wel een duistere kant aan een groot verwaarloosd appartementsgebouw, net als overal is er overlast van drugsgebruikers en werkloze hangjongeren, maar tijdens mijn vele bezoeken aan het White building heb ik tot nu toe nooit problemen gehad of gezien.
Ook de soms zwaar getatoeëerde ‘druggies’ lachen maar wat en proberen hier en daar een dollar te regelen om te overleven in de ‘urban jungle’.
Architectonisch is het spel van contrast en contouren met diagonalen en herhalingen prachtig om te fotograferen.
De toekomst van het ‘White building’ in Phnom Penh is in 2017 heel onzeker geworden. In 2019 valt het doek onherroepelijk met een massale onteigening en ontruiming operatie van een paar weken waarna de sloophamer zijn werk doet.
Waar de huidige bewoners dan moeten wonen is onduidelijk. Het regime in Cambodja staat bekend om zijn rechtlijnige manier van handelen en een ieder die zich tegen het bewind uitspreekt of verzet verdwijnt voor jaren in de gevangenis. De slachtoffers als daders behandelen is een veelgebruikte tactiek om sociale onrust te onderdrukken in Cambodja.
De collectieve geschiedenis en verhalen van deze bewoners zullen dan verloren gaan. Daarom is het belangrijk om deze foto’s te maken en het verhaal van het ‘White building’ te kunnen vertellen.
